Davam Bitti, Karar Çıktı, Süreç Tamamlandı mı?
Yargılama işlerinin tamamı büyük bir ciddiyet gerektiren karmaşık süreçlerin sonucudur. Hukuk düzeni bu süreç içerisinde hatalar yapılabileceğini öngörmüş ve kararın doğruluğunu bir diğer mahkeme aracılığı ile kontrol imkânı getirmiştir. İtiraz hakkı tanınan kararlara ilişkin olarak ilk derece mahkemelerine, temyiz hakkı tanınmış kararlar hakkında ise üst derece mahkemelerine başvurmak mümkündür. Yargılama süreci kesinleşmiş karar ile tamamlanır.
Kesinleşmiş Karar Nedir?
Aleyhinde başvurulacak hiçbir kanun yolu kalmayan karara kesinleşmiş karar denir. Kanun pek basit meselelerde kanun yollarına başvurma hakkını tanımamıştır. Bu istisnaların dışında tüm kararların bir kez daha gözden geçirilmesini temin için kanun yolları belirlenmiştir. Bu hakkın süresi içinde kullanılmaması veya kullanıldığı halde ilgili mahkeme incelemesinden geçip reddedildiği durumlarda mahkeme kararı kesinleşmiş hale gelir.
İlam Nedir?
Yargılama sonucunda mahkeme tarafından verilen karar yazılarak taraflara imzalı ve mühürlü olarak verilir. Bu yazıya “ilam” adı verilir. İlamın son bölümünde verilen kararın kesin olup olmadığı, karar hakkında hangi merciye kaç günlük bir süre içerisinde başvurma hakkınız olduğu yazılır. Karar ancak bu belirli süre içerisinde davanın tarafları kanun yollarına başvurmazsa kesinleşir.
Kararın Kesinleşmesi Nasıl Sağlanır?
Hukuk mahkemelerinde karar aleyhine kanun yollarına başvurulabilmesi için kararın taraflara tebliği gerekir. Gerekçeli kararın yazılmasından sonra karar harcının ödenmesi ile kararın taraflara tebliği ile kesinleşmesi için gerekli süre işlemeye başlar. Öte yandan iş mahkemeleri ve ceza mahkemelerinde taraflar kararı öğrendiğinde süre işlemeye başlar. Eğer karar karşı tarafın yüzüne okunmuşsa o tarihten, değilse tebligattan itibaren işlemeye başlar. İdare mahkemesi de kararı taraflara tebliğ edecektir. Bu mahkemelerde ayrıca bir işlem yapmanıza gerek yoktur.
Kesinleşme Nasıl Tespit Edilir?
Kararı veren mahkeme kalemine başvurarak kararın kesinleşip kesinleşmediğini öğrenebilirsiniz. Temyize tabi kararlarda karar aleyhine temyiz yoluna başvurulmamışsa veya temyiz incelemesi sonucu karar onaylanmışsa mahkeme kalemi ilgili kararın üzerine “kesinleşme şerhi” denilen bir açıklama yazar. Bu şerh kararın kesinleştiğini bildirir.
Temyiz Nedir?
Temyiz; hakkınızda verilen kararın bir kez de üst mahkeme tarafından incelenmesi demektir. Adli yargıda üst mahkeme Yargıtay, idari yargıda ise Danıştay’dır. İdare ve vergi mahkemelerinin bazı kararlarına karşı bölge idare mahkemesine itiraz edilebilir.
Temyiz Nasıl Yapılır?
Yasal süresi içerisinde mahkemeye verilecek bir dilekçe ile yapılır.
Temyiz Dilekçesi Nasıl Yazılır?
Hakkınızda karar veren mahkemeye verilecek olan bu dilekçede kararı “temyiz ettiğiniz” açıkça ifade edilmelidir. Bu dilekçede, neden hükmün bozulmasını istediğinizi göstermeniz zorunludur. Yargılama esnasında oluştuğunu düşündüğünüz hukuka aykırılıkların tamamını sıra numarası vererek açıkça yazmanız gerekir. Temyiz dilekçesi taraf sayısından bir fazla nüsha halinde teslim edilir.
Temyizde Ne İncelenir?
Temyiz incelemesinin amacı yargılama esnasında bir hukuka aykırılık olup olmadığını tespit etmektir.
Temyiz Süresi Nedir?
Her mahkemenin temyiz süresi farklıdır.
• Ceza Mahkemelerinde kararın öğrenilmesinden (tebliğ veya tefhimden) itibaren 7 gündür.
• Asliye Hukuk Mahkemelerinde (Aile, Ticaret ve Tüketici mahkemeleri) tebliğden itibaren 15 gün,
• Sulh Hukuk Mahkemelerinde tebliğden itibaren 8 gün,
• İcra Hukuk Mahkemelerinde kararın öğrenilmesinden (tebliğ veya tefhimden) itibaren 10 gün,
• İş Mahkemelerinde kararın öğrenilmesinden (tebliğ veya tefhimden) itibaren 8 gündür.
• İdare ve Vergi Mahkemelerinde temyiz süresi tebliğden itibaren 30 gündür.
Belirtildiği üzere bazı mahkemelerde süre hâkim tarafından karar açıklandığında başlarken, bazılarında kararın tebliğ edilmesi ile işlemeye başlar. Karar temyiz hakkı olan kimsenin yokluğunda alınmış ise temyiz süresi kararın bu kişiye yazılı olarak bildirilmesinden (tebliğ edilmesinden) itibaren işlemeye başlar. Temyiz süresinde dilekçe vermezseniz temyiz hakkınızdan vazgeçtiğiniz anlamına gelir.
Temyiz Sonucunda Ne Olur?
Yargıtay/Danıştay, ilk derece mahkemesinin verdiği kararı inceler, hukuka aykırı bir husus saptarsa kararı bozar. Bozulan karar bir kez daha görüşülmek üzere kararı veren ilk derece mahkemesine gönderilir. Yargıtay/Danıştay hukuka aykırı bir husus olmadığı görüşüne varırsa kararı onar. Böylece karar kesinleşmiş olur.
Temyiz Edersem Cezam Ağırlaşır mı?
Hayır. Halk arasında “Yargıtay’a başvurduğumda haksız çıkarsam karar daha da ağırlaşır” yönünde yanlış bir inanış vardır. Bu fikir tümüyle yanlıştır. Yargıtay temyiz edenin aleyhine karar vermez, cezayı ağırlaştırmaz. Hüküm sadece sanık tarafından temyiz edilerek bozulmuşsa yeniden yargılama sonucu verilecek ceza, önceki hükümle verilen cezadan daha ağır olamaz. Ancak unutulmamalıdır ki; katılanın (suçtan mağdur olan ve yargılamaya katılan kişinin) ve Cumhuriyet Savcılığı’nın da temyiz hakkı vardır. Bunların temyiz başvurusu sonucunda karar sanığın aleyhine bozulabilir.
Karar Kendiliğinden Temyiz Olur mu?
Hayır. Temyiz için talep etmek gereklidir. Bu kuralın bir istisnası vardır. Onbeş sene ve daha fazla hapis cezası verilen kararlar temyiz talebi olmasa dahi Yargıtay tarafından incelenir. Bu durumda olanların dışında tüm dosyalarda temyiz mutlaka davanın taraflarından birisi tarafından talep edilmelidir. Eğer hükmün açıklanmasından itibaren süresi içerisinde temyiz talebinizi hükmü veren mahkemeye bildirmezseniz temyiz hakkınızdan vazgeçmiş sayılırsınız. Cumhuriyet Savcısı kararı temyiz hakkına sahiptir, sanığın lehine veya aleyhine olarak temyiz yoluna gidebilir.
Kararı Temyiz Etmedim, Beraber Yargılandığım Diğer Sanık Temyiz Etmiş. Ben de Bundan Yararlanabilir miyim?
Hüküm, sanık lehine bozulmuşsa ve bu hususların diğer sanıklara da uygulanması olanağı varsa, siz de temyiz isteminde bulunmuş gibi hükmün bozulmasından yararlanabilirsiniz. Ancak bu durum bozmanın otomatikman sizin için de geçerli olacağı anlamına gelmez. Eğer bozmanın diğer sanıklara uygulanma olanağı yoksa karar sizin yönünüzden kesinleşirken temyiz eden diğer kişiler yönünden bozulur.
Süre Tutum Dilekçesi Nedir?
Ceza davalarında karar açıklandığında yedi günlük temyiz süresi işlemeye başladığı için gerekçeli karar yazılana kadar “süreyi durdurmak” için verilen dilekçeye halk arasında “süre tutum dilekçesi” adı verilmiştir. Süre tutum olarak adlandırılan dilekçe “temyiz ettiğinizi ve temyiz gerekçelerinizi gerekçeli karardan sonra yazılı olarak belirteceğinizi” bildiren dilekçedir. Bu nedenle “süre tutum” dilekçesi vermek istediğinizde bu dilekçede mutlaka “temyiz ettiğinizi” açıkça belirtmeniz gerekir. İş davalarında da aynı usul uygulanmaktadır, bunun dışında hukuk davalarında böyle bir uygulama yoktur.
Temyizde Duruşma Yapılır mı?
Temyiz incelemesi kural olarak dosya üzerinden duruşma açılmadan yapılır. Ancak bazı yasal şartların bulunduğu durumlarda tarafların talebi üzerine veya yüksek mahkeme tarafından gerek görülmesi halinde temyiz duruşmalı olarak yapılabilir. Ceza dosyaları temyiz duruşmasına sadece sanık (ve avukatı) çağrılır. Tutuklu sanık Yargıtay’da yapılan temyiz duruşmasına katılamaz. Temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasını istiyorsanız bu talebinizi temyiz dilekçenizde belirtmeniz gerekir.
Kaynak:UYAP
Av.Fatmanur Toprak Saygıner / Kahramanmaraş Avukat
